Om het retailjaar 2022 in één woord te omschrijven zal lastig zijn. De ruim 10% drukkere winkelstraten in vergelijking met 2021 wordt volledig veroorzaakt door de lockdown in de eerste maanden van 2021. Weten we het nog? De niet essentiële winkels waren dicht tot 1 april 2021 en vanaf 1 april mochten winkels bezocht worden op afspraak. Vanaf 27 april waren winkels vrij open met 1,5 meter beperkingen en maximaal aantal bezoekers per winkel. Kortom een periode die in 2022 alleen in de eerste drie weken van januari heeft plaatsgevonden. Dus vergelijken met 2021 geeft een vertekend beeld. Gerekend vanaf 1 mei 2022 laat de winkelstraatdrukte een daling zien van 5%.
Nationaal
In onderstaande grafiek is te zien dat het consumentenvertrouwen de afgelopen twee jaar fors is afgenomen. De Detailhandel Index van het CBS geeft echter een redelijk stabiel beeld weer dat veroorzaakt wordt door de flinke stijging in online verkopen. Daarom geeft Bureau RMC al meer dan 10 jaar de Nationale Shopping Index uit die de drukte in fysieke winkelstraten weergeeft op basis van sensorisch onderzoek. Daarin valt op dat de drukte in winkelstraten sinds juli 2022 structureel afneemt, hetgeen heeft geleid tot een rustig vierde kwartaal. Opvallend is dat in 2022, sinds de 1,5 meter beperkingen van de baan waren, zaterdag 26 februari één van de drukste winkeldagen is geworden in binnensteden. Met een zonnige middag tot wel 9 graden was het voor veel mensen de eerste mogelijkheid om ongehinderd te winkelen en dat heeft men gedaan.
Dat de drukte in winkelstraten in juli sterk afnam zal ongetwijfeld te maken hebben met de negatieve optelsom van hoge inflatie, extreme energieprijzen en een oorlog in Oekraïne die de wereld in zijn ban houdt, maar opvallend is het wel dat de consument pas vanaf dan de hand op de knip lijkt te houden. In een paar maanden daalt de drukte met meer dan 20%.
De woonboulevards en doelgerichte winkelcentra hebben een duidelijk minder goed jaar achter de rug dan de binnensteden en winkelcentra. Woonboulevards zagen de drukte teruglopen met 10%, dat waarschijnlijk voor een deel werd gecompenseerd door hogere prijzen per aankoop. Het algemene winkelgedrag in winkelstraten laat zich steeds meer omschrijven dat “Funshoppen Runshoppen wordt”. Zoals vorig jaar al aangetoond lopen bezoekersaantallen terug in winkelstraten, terwijl de shoppers makkelijker kopen en per aankoop meer kopen. De uitgebreide mogelijkheden om het bezoek aan de winkelstraat online voor te bereiden, dragen bij aan deze trend.
De verschillen tussen de steden in Nederland zijn groot. De drukte in kleine steden was minder gedaald als gevolg van corona, omdat in deze winkelgebieden veel essentiële winkels zijn gevestigd in vergelijking met de Kalverstaat in Amsterdam of de Spuistraat in Den Haag. Daardoor is het herstel van de grote steden in 2022, uitgezonderd Rotterdam, groter dan in de kleine steden (Amsterdam +22%, Utrecht +23%, Den Haag +21%, Rotterdam -12%).
Zaterdag weer drukker
Afgelopen jaar is de zaterdag weer relatief drukker geworden en de zondagdrukte is niet verder gegroeid. Daarmee komt een eind aan een trend die ruim 7 jaar heeft geduurd. De drukte van de zaterdag verschoof de afgelopen jaren naar de zondag en naar opvallend genoeg de maandag en dinsdag. Dat zien we in 2022 niet meer terug en zien de zaterdag met 19% weekaandeel als duidelijk de populairste winkeldag.
Koningsdag drukste dag van het jaar
De drukste dag in binnensteden is wederom Koningsdag geworden. Een evenement dat jaarlijks de meeste mensen op de been brengt, maar niet noodzakelijkerwijs goed voor de retailers is. Zeer opvallend kwam dit jaar zaterdag 26 februari als tweede drukste dag uit de bus. Het blijkt de eerste zaterdag te zijn dat we zonder beperkingen van 1,5 meter mochten winkelen en met een mooie zonnige middag en 9 graden was het perfect winkelweer. De vrijdag na Hemelvaart bleek de derde drukste dag in binnensteden, traditioneel een drukke winkeldag. Dit jaar vallen de zaterdagen voor kerst niet in de top 5 en opvallend genoeg behoort Black Friday dit jaar ook niet tot de drukste winkeldagen.
Juli drukste maand van het jaar
Dit jaar is de maand juli verrassend genoeg de drukste maand geworden. Juli is altijd een drukke winkelmaand door de uitverkoop en de vakanties, maar dit jaar is het verschil met december, traditioneel de drukste winkelmaand, wel groter geworden. De neergaande trend in winkelstraatdrukte van de laatste zes maanden was hier ongetwijfeld debet aan, dat ook al merkbaar was tijdens het Black Friday weekend.
15.00 uur populairste winkeltijdstip
We winkelen nog het liefst in de middag en dan in het bijzonder tussen 14.30 en 15.00 uur. Een aantal jaren geleden leek dit populaire moment iets op te schuiven in de middag en leek de aandacht van veel steden om winkelen beter te laten aansluiten op horeca succes te hebben. In 2022 moeten we vaststellen dat het drukste moment weer midden op de middag is.
Verwachting 2023
Een terugblik naar de staat van de winkelstraten is iets dat we graag doen, maar wel onderbouwd met druktecijfers. We hebben kunnen lezen dat de leegstandscijfers in 2022 laag zijn en er veel winkels getransformeerd zijn naar woningen. Maar wat verwachten we van de drukte in 2023? Hopelijk wordt het een jaar dat niet gebukt gaat onder winkelbeperkingen en waarbij de energietarieven en inflatie zullen dalen. De economische spanning in de wereld onder druk van hoge grondstofprijzen en handelsbeperkingen tussen China en de VS zullen de economie zeker niet aanjagen. De meeste economen verwachten een recessie voor 2023, weliswaar kort van aard. Het winkelgedrag van de shopper is de laatste jaren sowieso veranderd waardoor een efficiënter winkelbezoek ontstaat aan de winkelstraat. Deze koopgrage consument kan de productiviteit van de winkelvloer wel verbeteren en deze trend lijkt door te zetten. Al met al zal het een pittig retailjaar worden voor de fysieke winkels, die rekening moeten houden met een verder negatief sentiment. Dit zal ongetwijfeld effect gaan hebben op het bestedingsgedrag en daarmee het bezoek aan de winkelstraat. Het succes van een fysieke winkel hangt meer en meer af van de juiste online koop- en oriëntatiemogelijkheden via andere kanalen. De kunst van een succesvolle retailer zal wederom liggen in zijn vermogen om zich in te leven in zijn doelgroep, in zijn klant en deze beter te bedienen dan die consument zou verwachten. Kwantitatief verwachten we een daling in winkelstaatdrukte tussen de 3% en 6% ten opzichte van 2022.