2023: een positieve opsteker voor de winkelstraat!

Een winkeljaar met meer passanten in winkelstraten dan in 2022 is verrassend te noemen. Vooral omdat na het magere laatste kwartaal van 2022 met hoge inflatie, hoge energieprijzen en veel detaillisten die het bijltje erbij neer gooiden, de verwachtingen voor 2023 niet hoog gespannen waren. We voorspelden een daling en het werd een stijging van het aantal winkelpassanten. Ja, het klopt dat de eerste drie weken van 2022 de winkels dicht waren als gevolg van de coronamaatregelen. Daardoor gaat de vergelijkbaarheid niet 100% op. Maar toch is een stijging van ruim 2% meer passanten in Nederland een mooie opsteker voor de fysieke winkelstraat. Op de drukste winkellocaties in Nederland was het zelfs 4,7% drukker dan in 2022.

Veel analisten schreven over de voortdurende groei van online bestedingen, waarbij men vaak impliciet doelde op het feit dat de fysieke winkelstraat het moeilijk heeft. Maar niets is minder waar. De fysieke winkelstraat blijft een populaire plek om te kopen en te ontmoeten. Opvallend is daarnaast dat de online bestedingen in Q3 van 2023 laten zien dat de online productaankopen zijn gedaald met 2% ten opzichte van Q3 in 2022, en dat de online aankopen in kleding zelfs met 13% zijn gedaald.

Betekent dat de wedergeboorte van de winkelstraat, of is deze nooit weggeweest? Het lijkt op dat laatste en geeft aan dat shoppers met hun omnichannel zoek- en koopgedrag steeds meer een voor hen ideale mix hebben gevonden. Hoe die combinatie van on- en offline shoppen uitziet is persoonlijk en wordt deels verklaard door het Mentality Shopperprofiel waartoe je behoort. Zo koopt de ‘veilige shopper’ liever in een winkelstraat, terwijl de ‘nieuwsgierige shopper’ met gemak de online-mogelijkheden afstruint. Deze typologieën shoppers komen voort uit de leefstijlmonitor Mentality van onderzoeksbureau Motivaction en laten zien hoe deze koopverschillen te verklaren zijn. Online of fysiek? Voor veel consumenten is het is én én en niet of of!

Een verdere groei van de winkelstraat zou er wel in kunnen zitten in 2024.

Elke stad werkt aan een compacter winkelgebied met meer functies om te verblijven zoals restaurants, terrassen en theaters. Daarnaast is het aantal woningen in het centrum aan het stijgen waardoor de vraag naar detailhandel mogelijk verder zal toenemen: winkels en kantoren worden omgebouwd naar woningen. Supermarkten en speciaalzaken in food trekken meer naar het centrum en verschillende landelijke formules experimenteren met compacte city-concepten. Gemeenten en ondernemersverenigingen voegen groen en water toe aan centrumgebieden waardoor deze gebieden aantrekkelijker worden en de verblijfstijden toenemen. Zo kan de enigszins “luie gemaksconsument” op haar wenken worden bediend. Het is immers een vraaggedreven economie waardoor beleidsmakers deze wisselende behoeften nauwgezet moeten blijven onderzoeken.

Het winkelgedrag veranderde verder in 2023!

Met de passantenaantallen uit 2023, dagelijks in 107 steden in de Benelux gemeten tijdens winkeltijden, onderzocht RMC of er nieuwe winkelpatronen zichtbaar zijn. Het blijkt dat de winkelseizoenen veranderen. We shoppen steeds vaker in het voorjaar en in de zomer. December is druk, maar al 2 jaar op rij niet meer de drukste winkelmaand.  Dit jaar zou, net als vorig jaar, een matige start kunnen hebben voor de fysieke retail. Echter, de verwachting is dat dit gecompenseerd wordt door groei in het tweede en derde kwartaal. Het natte weer werd geregeld als oorzaak genoemd van de slechte start, door menig retailer bevestigd. Of verandert ons winkelgedrag structureel en zijn we minder in een koopstemming in die eerste maanden en neemt dat toe naarmate het warmer wordt? De winkeldrukte in het weekend is in ieder geval weer licht toegenomen (0,4%) in 2023 t.o.v. 2022.

Drukste dagen van 2023

Net als vorig jaar verschoven de drukste winkeldagen van het jaar naar de lente. Is er een trend geboren? Koningsdag was ook dit jaar de drukste dag in de winkelstraten in Nederland. Opvallend was de zaterdag voor Pinksteren, 27 mei, dat de tweede drukste dag van het jaar is geworden. De vrijdag na Hemelvaart is standaard heel druk en eindigde dit jaar op de derde plek. De zaterdag voor Moederdag was wel een bijzondere nieuwkomer als drukke winkeldag. En de drukke zaterdag 3 juni staat op de 5e plek van drukste dagen. Het mooie weer in mei en juni – juni was in 2023 de warmste maand van het jaar – speelde wellicht een rol. De decemberdagen en Black Friday behoren wederom niet tot de drukste winkeldagen in 2023.  

Drukste maand van 2023

De maand mei was de drukste maand, hetgeen opvallend is. Vorig jaar was de maand juli de drukste maand en weten we dat aan een inhaaleffect van corona, maar dit jaar blijkt wederom een voorkeur van de consument om de winkelgebieden en binnensteden meer te bezoeken met aangenamere temperaturen. Dit jaar vielen drukke winkeldagen als Hemelvaart en Pinksteren beide in mei en wellicht heeft dat mei de drukste maand gemaakt. Januari tot en met maart waren rustige winkelmaanden, waardoor er mogelijk in mei uitgestelde aankopen zijn gedaan.

Wie is de shopper in de winkelstraat?

Een toenemende uitdaging voor de retailer is om op die locaties gevestigd te zijn waar zijn doelgroep winkelt. Daarom is het van belang te weten wat het (shopper-)profiel van zijn klant is en wat zijn voorkeuren en gedrag zijn. Waar koopt de omnichannel winkelende consument en hoe verandert het winkelgedrag? Koopt zijn doelgroep bij voorkeur in de winkel, webshop, app of platform, of een combinatie? Hoe spreekt de retailer zijn j doelgroep aan? Is zijn doelgroep bijvoorbeeld gevoelig voor prijsacties of klimaatvriendelijke producten? Komt zijn klant met de auto of koopt zijn doelgroep bewust online om CO2 te besparen? Data slim inzetten om beter in te spelen op het toekomstige winkelgedrag helpt winkeliers om in deze sector toekomstbestendig te blijven!

Neem voor meer informatie contact op met Huib Lubbers, directeur RMC.

Voor het jaaroverzicht van 2023 met waardevolle informatie over winkelgedrag van de consument, klik hier en scroll naar beneden.