Het gaat niet zo goed met de warenmarkt. Bezoekersaantallen lopen terug en omzetten dalen. Bovendien zien de markthandelaren hun publiek ook nog eens vergrijzen. Zelfs in de afgelopen maanden en jaren van crisis en recessie wist de warenmarkt (waar je gulden spreekwoordelijk toch echt een daalder waard is) niet te profiteren van consumenten op zoek naar koopjes en lage prijzen. De warenmarkt is aan verandering toe, zoveel lijkt zeker. Het project `De Markt heeft Toekomst` moet de ommekeer betekenen.

De redenen waarom de markt het zwaar heeft en de omzetten ziet dalen zijn talrijk. Eén van de grootste problemen van de warenmarkt is het weinig spannende en verrassende assortiment. Er zijn gewoonweg teveel marktkooplui met dezelfde spullen. Met name verkopers van schoenen, textiel en huishoudelijke artikelen zijn er in overvloed. En wanneer zij nou onderling sterk zouden verschillen, met spannende assortimenten en steeds nieuwe producten, zou dat juist een sterk punt kunnen zijn. Helaas is de waarheid anders; het zijn vaak marktkramen waarvan er dertien in een dozijn gaan.

Een ander aspect waarop de markt het vandaag de dag niet (meer) wint is prijs. In vroeger tijden was de lage prijs op de markt wellicht nog een onderscheidende factor, een trafficgenerator, maar die tijden zijn voorbij. Voor echte koopjes ga je wel naar Lidl, Aldi of Action. Daar koop je ook drie herenslips voor nog geen vier euro of twee witte T-shirts voor nog een tientje. Beschikbaarheid dan? Nee hoor, ook daarin blinkt de markt niet uit. Sterker nog; in de meeste plaatsen kun je maar één of twee dagdelen per week naar de markt, terwijl de gemiddelde supermarkt of andere winkel zes (soms zelfs zeven!) dagen per week geopend is.

De consument heeft, al met al, steeds minder redenen om de warenmarkt te bezoeken en ziet het aantal alternatieven (lange openingstijden in de winkel, `s avonds en op zondag open, online shoppen) almaar toenemen. De maatschappij is de afgelopen decennia en de afgelopen jaren in rap tempo veranderd. Het merendeel van de retailers en winkelstraten kon aanhaken en zich aanpassen aan de (soms grillige) consument. De gemiddelde warenmarkt heeft die slag echter gemist en lijkt een beetje stil te staan in de tijd. En omdat stilstand achteruitgang is, is het hoog tijd voor actie.

Dat vinden ze ook bij het Hoofdbedrijfschap Detailhandel (HBD) en de Centrale Vereniging voor de Ambulante Handel (CVAH). Daarom hebben zij het project `De Markt heeft Toekomst` gelanceerd. Doel hiervan is om een nieuwe, aantrekkelijke warenmarkt te creëren waar de consument graag komt. Terugkeren in de `evoked set` van de consument lijkt me een mooie uitdaging. Bijzondere van dit initiatief is dat niet langer de gemeente (de marktmeester) de markt beheert, maar de gezamenlijke marktondernemers. Vorige week opende de eerste markt in dit project; de Siermarkt in de Amsterdamse wijk Slotervaart. Ook in Haaksbergen worden stappen gezet voor de markt nieuwe stijl. Het nieuwe marktconcept moet een beter en meer divers aanbod, een kwalitatieve en sfeervolle presentatie, gezamenlijke promotie en een hoger serviceniveau mogelijk maken. De warenmarkt moet opereren als één bedrijf. Op de Siermarkt betekent dat dertig ondernemers die zich presenteren rondom thema`s als Proeven en Genieten, Mens en mode en Wonen en Leven. Geen enkele kraam verkoopt er hetzelfde, iedere marktdag is er een verrassing met proeverijen, kinderattracties, muziek en altijd een paar bijzondere standhouders. Service is belangrijk en dat uit zich in overal mobiel kunnen pinnen, goede verlichting, aantrekkelijke kramen en goede prijsinformatie.

Teneinde dat te realiseren heeft de traditionele marktmeester, die zich vooral bezighield met praktische zaken als veiligheid en handhaving van de regels, een stapje teruggedaan en wordt de rol van de markthandelaren groter. Een marktmanager zal bovendien de gehele markt als een bedrijfsleider runnen; hij doet marktonderzoek, zet een bedrijfs- en marketingplan op, is verantwoordelijk voor promotieactiviteiten en heeft de dagelijkse leiding in handen. Idealiter is hij ook verantwoordelijk voor een uitgekiend assortiment met verse foodproducten, onderscheidende mode en textiel en verrassende producten en diensten en stelt hij een logisch maar verrassend vlekkenplan op. De opdrachtgever is een separate organisatie waarin alle belanghebbenden (marktondernemers, maar ook aanpalende retailers) een stem hebben. De gemeente op zijn beurt trekt zich terug en stuurt alleen op kerntaken als veiligheid en bereikbaarheid. Tradities als `wie het langst staat, heeft de oudste rechten` worden overboord gezet. Met als einddoel: het aantrekkelijker maken van de warenmarkt voor de consument van vandaag en morgen.

Hans van Scheerdijk